Του σεισμού έχει προηγηθεί ένα 20ημερο με εκατοντάδες σεισμικές δονήσεις που έχουν αναστατώσει τους κατοίκους.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΑΝΗΣ ΒΓΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το καλοκαίρι του 1925 η Ελλάδα προσπαθεί ακόμη να συνέλθει από τη μεγαλύτερη ήττα που υπέστη, τη Μικρασιατική καταστροφή. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ έχει ήδη εξοριστεί, το επίσημο πολίτευμα της χώρας είναι η Δημοκρατία, αλλά στις 25 Ιουνίου του 1925 ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος στις 25 Ιουνίου του 1925, ανέτρεψε την κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου και εγκατέστησε δικτατορία. Όλα αυτά βέβαια, λίγο φαίνεται να απασχολούν τους Πατρινούς και κυρίως τους κατοίκους των Καλαβρύτων, οι οποίοι τον Ιούνιο και τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς ζουν με τους σεισμούς. Το επίκεντρο των αλλεπάλληλων σεισμικών δονήσεων βρίσκεται στο βουνό Χελμός και κορυφώνονται στις 6 Ιουλίου, όπου καταγράφεται μια ισχυρή σεισμική δόνηση, η οποία γίνεται αισθητή όχι μόνο σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, αλλά μέχρι την Κέρκυρα και τα Χανιά, δηλαδή 300 χιλιόμετρα μακριά από το επίκεντρο! Σύμφωνα με τις μετρήσεις, ο σεισμός ήταν έντασης 6,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και ήταν καταστροφικός για τα χωριά της Κλειτορίας. Του ισχυρού σεισμού της 6ης Ιουλίου, έχουν προηγηθεί σμήνος σεισμών, οι οποίοι καταγράφονται με τα πενιχρά μέσα της εποχής, από το παρατηρητήριο του Αστεροσκοπείου στα Καλάβρυτα. Σύμφωνα με τις μετρήσεις αυτές, η σεισμική δραστηριότητα ξεκίνησε 20 ημέρες πριν από την 6η Ιουλίου, με συχνότητα 8 έως 10 σεισμούς το 24ωρο! Επίσης, οι σεισμογράφοι της εποχής, κατέγραψαν στο διάστημα από 30 Ιουνίου μέχρι το τέλος Ιουλίου άλλες 17 δονήσεις.
Στέρεψε ο Λάδωνας
Όπως είναι λογικό, η συνεχής σεισμική δραστηριότητα αναστάτωσε τους κατοίκους της περιοχής των Καλαβρύτων. Η ροή του ποταµού Λάδωνα διακόπηκε, γεγονός που θεώρησαν ότι ήταν η αιτία των σεισµών. Ο «Νεολόγος» των Πατρών στις 3 Ιουλίου του 1925 σε ρεπορτάζ με τίτλο «Οι σεισµοί εις Καλάβρυτα» αναφέρει τα εξής: «Κατά τας τελευταίας ηµέρας του παρελθόντος µηνός και ήδη το έδαφος της Ακράτας κλονίζεται υπό συχνών σεισµικών δονήσεων µμεγάλης εντάσεως. Κατά πληροφορίας δε εκ του χωρίου Χαλκιάνικα, κειµένου πλησίον του όρους Χελµού, το έδαφος κλονίζεται υπό συχνοτέρων έτι σεισµικών δονήσεων. Κατά την 20ην παρελθόντες εντός 24 ωρών εγένοντο 35 σεισµικαί δονήσεις. Τούτο προέρχεται, ως λέγουσιν, από την διακοπήν της ροής του ποταµού Λάδωνος, κειµένου πλησίον ουτίνος τα ύδατα αποταµιευόµενα εντός απεράντου βάθους καταρρακτών δεν εκβάλλουσιν ουδαµού. Η διακοπή της ροής του Λάδωνος ως γνωστόν προήλθεν από της µεγάλης προ καιρού σεισµικής δονήσεως». Η εφημερίδα την επόμενη ημέρα, 4 Ιουλίου, δημοσιεύσει σχετικό ρεπορτάζ με τις σεισμικές δονήσεις και τη διακοπή της ροής του Λάδωνα, όπου αναφέρει χαρακτηριστικά: «Και κατ’ επισήµους και κατ’ ιδιωτικάς εκ Μαζεΐκων πληροφορίας, αι σεισµικαί δονήσεις εις την περιφέρειαν Καλαβρύτων συνεχίζονται κατά το µάλλον και ήττον ισχυραί, κρατούσαι τους αυτίθι πληθυσµούς εν δεδικαιολογηµένω πανικό». Οι προσεισµοί συνεχίστηκαν, πιο ισχυροί, και τις επόµενες ηµέρες.
Οι κάτοικοι… νανουρίζονταν
«Τα όρη… χορεύουν» είναι ο τίτλος του ρεπορτάζ της εφημερίδας «Νεολόγος» των Πατρών στο φύλλο της 6ης Ιουλίου. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο ρεπορτάζ «ολόκληρος η οροσειρά των Αροανείων από της λίμνης Φενεού, Λυκούργιας, Νωνάκριδος, Φελόης, Κραθίδος, και η ετέρα διακλάδωσις Μαζείκων, Κέρτεζης, Σουδενών και Καλαβρύτων μέχρι της παραλίας του Κορινθιακού κόλπου από 20ημέρου ήδη σείονται εκ βάθρων, περιοδικώς, και τρέμουν ως η κάλαμος υπό πνοήν ανέμου». Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι ντόπιοι κάτοικοι αποδέχονταν το φαινόμενο της έντονης σεισμικής δραστηριότητας με καρτερία, σε αντίθεση με τους επισκέπτες – παραθεριστές οι οποίοι τρομοκρατήθηκαν. Ιδού πως περιγράφει το γεγονός ο «Νεολόγος» των Πατρών: «Κατ’ αρχάς οι μοιρολάτραι κάτοικοι των περιφερειών αυτών είχον την υπομονήν να αναμένουν το τέλος των αλλεπάλληλων αυτών σεισμών, και μάλλον ενανουρίζοντο, λικνιζόμενοι, κατά την νύκτα ιδίως όταν κατεκλίζοντο. […] Τόσον και χωρικοί και οι ποιμένες οι ορεσίβιοι, τόσον και αι Κρατικαί Αρχαί απεδέχονται το νανούρισμα αυτό του υποχθόνιου δαίμονος εν γαλήνη, χαριεντιζόμενοι με τον αδηφάγον Χάρωνα, χωρίς να είνε βέβαιοι ότι θα επιζήσουν την επομένην ίνα συνεχίσουν το παιγνίδιον επί του κλονιζόμενου εδάφους. Από της παρελθούσης όμως εβδομάδος οι εις διάφορα χωρία διασπαρέντες εκ των πόλεων προς παραθισμόν ξένοι, τους οποίους δεν διακρίνει και τόση ψυχραιμία, ώστε να υφίστανται την φρικιαστικήν αυτήν, παρατεταμένην δοκιμασίαν μετέδωκαν τον πανικόν και άλλοι μεν εξ αυτών ωχοντο απιόντες συν γυναιξί και τέκνοις περίτροποι, άλλοι δεν παρέμειναν να απολαύσουν τον χορόν των βουνών, κοιμώμενοι εις το ύπαιρθον, δια φαινομενικήν ασφάλεια!». Πάντως, όπως παρατηρεί ο συντάκτης του «Νεολόγου»: Το ευτύχημα είναι ότι δεν είναι μεγάλης διαρκείας, αλλά µόλις ολίγων δευτερολέπτων και δεν ωθούν εκ των κάτω προς τα άνω, οπότε δε καταρρέων ασφαλώς όλα τα οικήµατα, τα οποία ως γνωστόν, ου αντισεισµικήν έχουν την οικοδόµησιν, ούτε τοίχους έχουν δεδεµένους». Όσο για το επίκεντρο των σεισμών αναφέρει ότι: «Αι σεισµικαί δονήσεις έχουν, ως φαίνεται, το κέντρον παρά τας πηγάς του ποταµού Κράθιδος και Λάδωνος, όπου και σηµειούνται ισχυροτέρας δονήσεις δι µέχρι της θαλάσσης».
Ο σεισμός
Στις 7 Ιουλίου, την επομένη του κύριου σεισμού, δηµοσιεύονται οι πρώτες πληροφορίες για το γεγονός: «Περί την 2.30’ απογευµατινήν χθες, ισχυρά σεισµική δόνησης αρκετής διάρκειας εκλόνησε το έδαφος της πόλεώς μας. Εκ της σεισμικής τούτης δονήσεως υπέστησαν ελαφρά τινά ρήγματα τινές των οικιών». Ο σεισμός έγινε αισθητός, όπως γράφει η εφημερίδα, στο Αίγιο, τον Πύργο, την Αμαλιάδα, το Μεσολόγγι «και εις πολλά άλλα μέρη άνευ ουδενός δυστυχήματος». Όσο για το επίκεντρο του σεισμού, στα Καλάβρυτα, οι λιγοστές πληροφορίες που έχει καταφέρει να συγκεντρώσει η εφημερίδα αναφέρουν ότι: «Νεώτεραι πληροφορίαι εκ Καλαβρύτων αναφέρουν ότι οι σεισμοί εξακολουθούν κατά διαλείμματα αραιότερα. Περισσότερον ισχυροί είνε οι σεισμοί εις τα Μαζέϊκα, οι κάτοικοι των οποίων ως εκ τούτου είναι τρομοκρατημένοι».Ο «Νεολόγος» των Πατρών τις επόµενες ηµέρες δίνουν περιγραφές των µετασεισµών και των βλαβών που προκάλεσε ο κύριος σεισµός.
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Νεολόγος” των Πατρών
