Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΟΥ ”ΛΗΣΤΑΡΧΟΥ” ΠΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΙ ΚΡΗΣΦΥΓΕΤΟ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΝΑΛΗΨΗ ΚΑΣΤΡΙΩΝ
γράφει ο δρ. Δημήτριος Οδ. Σταθακόπουλος
Πέρσι τον Απρίλιο, παρακολουθούσα στο κανάλι της ΒΟΥΛΗΣ, μιά εκπομπή για την ιστορία του μπουζουκιού, από την αρχαία Πανδουρίδα στον μεσαιωνικό και νεοελληνικό Ταμπουρά, μέχρι αυτός να γίνει Μπουζούκι.
Η εκπομπή στηρίχθηκε στο σχετικά νέο ομώνυμο βιβλίο του ερευνητή Σταύρου Κουρούση, που πραγματικά εξαντλεί το θέμα, για το οποίο εξάλλου έχει βιβλιογραφήσει και ο καλός φίλος κατασκευαστής μουσικών οργάνων Νικ. Φρονιμόπουλος, αναφερόμενος στον Ταμπουρά του Μακρυγιάννη και την οργανοποιία του Λεωνίδα Γαϊλα Όπως μας μαρτυρεί ο Κασομούλης, πολλοί αγωνιστές του 1821 έπαιζαν τέτοια όργανα: «Εγώ λαλούσα το μπουζούκι λεγόμενον, ο Χριστόφορος (Περραιβός) τον ταμπουράν με δυο τέλια (ikiteli)..» Ο Θ. Κολοκοτρώνης, επίσης απεικονίζεται να παρακολουθεί έναν από τους άνδρες του να παίζει μπουζούκι. Ίσως είναι ο Γραμματικός του Πάνου Κολοκοτρώνη, Θεοδ. Ρηγόπουλος από Φίλια Καλαβρύτων, που μας μαρτυρεί στα απομνημονεύματά του ότι έπαιζε μπουζούκι. Αλλά και στην «Αθήνα μας», του Νίκου Σπανδωνή (1893), αναφέρεται πως: «ο Μίχος έφερε το μπουζούκι… ο Μήτρος έβαλε το ένα πόδι πάνω στο άλλο και εβάρεσε ένα συρτό…» Μάλιστα από εφημερίδες εποχής υπάρχουν αναφορές σε μπουζούκι, με γλέντια το 1888, στο Χαλάνδρι. Η οικογένεια Μιλάνου στον Βόλο ήταν περίφημοι μπουζουξήδες, ενώ ο Παπαδιαμάντης στα διηγήματά του έχει πολλές αναφορές σε λαϊκούς τύπους που τραγουδούσαν με μπουζούκι δημοτικούς σκοπούς κ.ά. Εκείνο όμως που δεν ήξερα, ή τουλάχιστον δεν είχα «παρατηρήσει» διαβάζοντας τα απομνημονεύματα του εκ Μαζεϊκων «ποτέ» λήσταρχου Κ. Πανόπουλου, ήταν πως έπαιζε Ταμπουρά, όντας και καλλίφωνος. Έναν μάλιστα Ταμπουρά, του τον είχε κατασκευάσει κάποιος φυλακισμένος στις φυλακές του Ρίο(υ) Πατρών, τον οποίο στην συνέχεια δώρισε σε μοναχό του Μ. Σπηλαίου, που μετά τον αγόρασε Άγγλος περιηγητής. Η εν λόγω εκπομπή του καναλιού της Βουλής, μου έδωσε την ευκαιρία να μάθω την πληροφορία, αλλά και να διαβάσω τα απομνημονεύματα εκ νέου, κυρίως για τα λαογραφικά στοιχεία που δίνει και τις συνθήκες των φυλακών Ναυπλίου, Ρίο(υ), Αιγίνης, Κέρκυρας στα τέλη του 19ου αι. , αρχές 20ου.
Δημήτρης Σταθακόπουλος
Δρ. κοινωνιολογίας της ιστορίας, Παντείου πανεπιστημίου Διπλωματούχου Βυζαντινής μουσικής – μουσικολόγου Μέλους του international society for ethnomusicology Bloomington Indiana Univ. Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω Μέλους του Δ.Σ του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά Μέλους της Ελληνικής αντιπροσωπείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Δικηγόρων CCBE
Ο εκ Μαζεΐκων «ποτέ» λήσταρχος Κώστας Πανόπουλος και ο Ταμπουράς του.
Για όσους δεν γνωρίζουν ποιός ήταν ο «ποτέ» λήσταρχος Κώστας Πανόπουλος παρακάτω παραθέτω αυτούσια την εισαγωγή του έργου του :
