Συνέχεια του από 12 Νοεμβρίου ε.ε. δημοσιεύματός μου υπό τον τίτλον: Η αντιμετώπισις της Ιταλικής Μεραρχίας «Τζούλια» εις την Πίνδον.
Η Εικών της Υπερμάχου Στρατηγού, η Χάρις της Οποίας εστρατήγευσε τα παιδιά της Ελλάδος κατά τον Επικόν Αγώνα εναντίον της βίας και της τυραννίας.
Η Αντεπίθεσις
Την 07.30 ώραν της 1ης Νοεμβρίου1940 εξώρμησε το Απόσπασμα του Αντισυνταγματάρχου Μισίρη, προπορευομένων ανιχνευτών της Ίλης Ιππικού.
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός, συμφώνως προς την Διαταγήν Επιχειρήσεων ήταν η κατάληψις τού χωριού Λυκοράχη.
Ο Ίλαρχος Γεωργιάδης εις τον κατάλληλον χρόνον απεφάσισε να λάβη διάταξιν κυκλωτικήν, περικλείουσαν τις τρεις δυνατές κατευθύνσεις, από τις οποίες θα ηδύνατο να διαφύγη η εχθρική φάλαγγα.
Η εχθρική φάλαγγα αιφνιδιάστηκε, ώστε εντός ελαχίστου χρόνου κατελήφθη υπό πανικού και διελύθη, υποστάσα μεγάλες απώλειες. Περί ώραν 11ην ο Αντισυνταγματάρχης Μισίρης, μαχόμενος εις την πρώην γραμμήν, υπέστη διαμπερές τραύμα εις τον ταρσόν του αριστερού ποδός, αλλά παρέμεινεν εις το πεδίον της μάχης μέχρι της 15ης ώρας, οπότε ανέθεσε την διοίκησιν του Αποσπάσματος προσωρινώς εις τον Λοχαγόν Λαμπράκην Δημήτριον, Διοικητήν του 5ου Λόχου.
Οι Λόχοι 5ος και 9ος μετά των ιππέων εσυνέχισαν την μάχην μέχρις ότε κατά την 16.30 ώραν κατώρθωσαν να καθηλώσουν τους εναπομείναντες εκ της εχθρικής δυνάμεως και να συλλάβουν 130 οπλίτες και τρεις Αξιωματικούς. Επίσης περιήλθαν εις χείρας του Αποσπάσματος 120 υποζύγια και άφθονον υλικόν.
Πολλοί από τους Ιταλούς διεσκορπίσθησαν δια της χαράδρας Λυκοράχης – Σαρανταπόρου, όπου βραδύτερον περισυνελέγησαν υπό των εκκαθαριστικών Τμημάτων του Αποσπάσματος έτεροι 80 οπλίτες, 120 υποζύγια και πολλά εφόδια.
Μετά τον τραυματισμόν του Αντισυνταγματάρχου Μισίρη και την αναχώρησίν του εκ Λυκοράχης, η σχετική παράγραφος IV της υπ’ αριθ. 23/31-10-1940 Διαταγής Επιχειρήσεων της Ι Μεραρχίας δεν εφηρμόσθη εις ό,τι αφεώρα την προχώρησιν προς τον 2ον αντικειμενικόν σκοπόν, ήτοι: την Οξυάν – Πυρσόγιαννην.
Παρατίθενται φωτογραφίες:
α. Λοχαγού Λαμπράκη Δημητρίου.
β. Ιλάρχου Γεωργιάδη Δημητρίου.
Η εξόρμησις του Αποσπάσματος Δαβάκη.
Μετά μικράν ανάπαυσιν κατά την νύκτα της 31ης Οκτωβρίου 1ης Νοεμβρίου, ο Συνταγματάρχης Δαβάκης ηγέρθη την 4ην πρωϊνήν ώραν, ενώ ακόμη επεκράτη σκότος, ότε ηκούσθησαν σφοδροί κρότοι κανονιοβολισμών εκ της κατευθύνσεως Προφήτου Ηλία, όπου ήτο τεταγμένη η πυροβολαρχία του Υπολοχαγού Αδρίμη. Διέταξε να του ετοιμάσουν τον κέλητά του (= άλογον ικανόν για ιππασίαν), έδωσε ταυτοχρόνως Διαταγές να οδηγηθούν από τον Λοχαγόν Σφαλαγκάκον εις την βάσιν εξορμήσεως οι Λόχοι 2ος και 7ος μετά των όλμων και της Διμοιρίας πολυβόλων. Εν συνεχεία καθησύχασε τους παρισταμένους, λέγων ότι: «το πυροβολικόν μας κτυπά τους Ιταλούς που πάνε για μάντρωμα».
Παρατίθεται φωτογραφία του Λοχαγού Σφαλαγκάκου.
Κατόπιν απεχαιρέτησε τους παρευρισκομένους, ίππευσε τον κέλητά του και αφού έκαμε το σημείον του Σταυρού, εκάλπασε προς την έξοδον του χωριού. Ήτο ανάγκη, αφ’ ενός μεν να αναγνωρίση εκ του σύνεγγυς τον χώρον εις τον οποίον διεξήγετο η μάχη, αφ’ ετέρου δε να πληροφορηθή περί της αιτίας των κανονιοβολισμών.
Περί την 06.30 ώραν, έφθασεν εις τον Προφήτην Ηλίαν Επταχωρίου και αντελήφθη ότι Ιταλικές φάλαγγες εκινούντο δια Φούρκας προς Σαμαρίναν. Εναντίον αυτών έβαλλεν η πυροβολαρχία του Υπολοχαγού Αδρίμη, προς το οποίον έδωκε σαφείς Διαταγές κανονισμού της βολής του εναντίον των εχθρικών θέσεων.
Η υπό τις άμεσες Διαταγές του Συνταγματάρχου Δαβάκη Διλοχία ήρχισε να επιτίθεται.
Οι Λόχοι εκκινήσαντες εκ της περιοχής Προφήτου Ηλία Επταχωρίου – Κούτσουρο προς ύψωμα Προφήτου Ηλία Φούρκας, λαμβάνουν περί την μεσημβρίαν την επαφήν μετά της κατεχούσης το Ύψωμα τούτο ιταλικής διλοχίας, καλυπτούσης προφανώς τον όγκον του 8ου Συντάγματος Αλπινιστών, οι οποίοι επιχειρούσαν προς Ρωμηόν και Σαμαρίναν.
Τις απογευματινές ώρες ο 2ος Λόχος του 1/51 Τάγματος, επιτεθείς κατά του Υψώματος Προφήτου Ηλία Φούρκας με την λόγχην εφ’ όπλου ανατρέπει τον αντίπαλον και καταλαμβάνει τα αμέσως ανατολικά του Υψώματος τούτου αντερίσματα.
Ο 7ος Λόχος του Τάγματος εκάλυπτε το αριστερόν πλευρόν από της κατευθύνσεως Φούρκας προ της οποίας και εσταμάτησε. Κατά την επιχείρησιν αυτήν συνελήφθησαν εννέα αιχμάλωτοι οπλίτες και περιήλθον εις χείρας των ημετέρων είκοσι ημίονοι πυροβολικού.
Το έτερον απόσπασμα του Νοτίου Συγκροτήματος, το οποίον ήτο υπό τις Διαταγές του Συνταγματάρχου Δαβάκη, εξεδήλωσε την επίθεσίν του την 07.30 ώραν. Ο 1/4 Λόχος ήχθη εις το Ύψωμα 1031. Ο 2/4 Λόχος φθάνει περί την 10ην ώραν μέχρι του Υψώματος Τσούκα.
Το Ύψωμα αυτό κατείχετο υπό των Ιταλών ισχυρώς.
Εκεί έπεσαν ηρωϊκώς μαχόμενοι:
- Ο Διοικητής του Λόχου Υπολοχαγός Διάκος Αλέξανδρος εκ Χάλκης Δωδεκανήσου.
Ο ευπατρίδης και λεοντόθυμος Αξ/κός επετέθη αναφωνών:
«Εμπρός παιδιά γιά μιά Μεγάλην Ελλάδα, γιά μιάν Ελεύθερη Δωδεκάνησον» (Δημοσίευμα αειμνήστου Αχιλλέως Τάγαρη, Αντιστρατήγου εις το περιοδικόν Αστυνομικά Χρονικά, Αστυνομίας Πόλεων εν έτει 1966).
Ούτος προήχθη επ’ ανδραγαθία εις Λοχαγόν μετά θάνατον από 1-11-1940. Είναι ο πρώτος Έλλην Αξιωματικός, ο οποίος καθηγίασε με το αίμα του τον Επικόν Αγώνα της Ελλάδος κατά της βίας και της τυραννίας.
«Η Μεγαλωσύνη των Λαών δεν μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με αίμα» (Κωστής Παλαμάς).
Ο αείμνηστος Αντιστράτηγος Ανδρέας Μπρες εκ Καλαβρύτων, συνομιλών με τον γράφοντα κατά το πάλαι ποτέ, εγκωμίασεν όλως ιδιαιτέρως την Φιλοπατρίαν, την Ικανότητα Διοικήσεως και τον Ηρωϊκόν Θάνατον του Λοχαγού Διάκου Αλέξανδρου. Ο αείμνηστος Λοχαγός Διάκος Αλέξανδρος εφάνη αντάξιος του Διάκου της Αλαμάνας, του Αθανασίου Διάκου.
Ο αείμνηστος Αντιστράτηγος Δημήτριος Καθενιώτης εις την έκθεσίν του (ΑΙ ΚΥΡΙΩΤΕΡΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1940-1941) γράφει:
«… Πίπτει ο γενναίος αυτός Αξιωματικός, αποτελέσας έναν αρραβώνα της Ιδιαιτέρας του Πατρίδος Δωδεκανήσου προς την Ελλάδα…».
Παρατίθεται φωτογραφία, τόσον του Ήρωος Λοχαγού Διάκου Αλεξάνδρου, όσον και του αγάλματος αυτού, το οποίον κοσμεί την κεντρικήν πλατείαν της Ρόδου και προκαλεί τον θαυμασμόν εις τους φίλους και το δέος εις τους εχθρούς.
- Κατά την φάσιν αυτήν της προαναφερομένης μάχης εις το Ύψωμα Τσούκαν περιοχής Φούρκας, εκτός τού Υπολοχαγού Διάκου Αλεξάνδρου, εφονεύθησαν:
(α) Ο αντικαταστάτης του έφεδρος Ανθυπολοχαγός Ντάσκας Ελευθέριος από τα Θεοδώριανα της Άρτας και
(β) Τέσσαρες Στρατιώτες.
Περί του ηρωϊκού θανάτου του Λοχαγού Διάκου Αλεξάνδρου έχει συντάξει Έκθεσιν ο Ταγματάρχης Πεζικού Καραβίας Ιωάννης, η οποία δεν παρατίθεται ενταύθα καθ’ ότι περιλαμβάνεται εις δημοσίευμά μου, το οποίον εφιλοξένησε με απλοχεριάν η Έγκριτος Εφημερίδα Kalavryta Press του κ. Καμπέρου Χρήστου την 3ην Νοεμβρίου 2021.
Ύστερα από την μάχην εις το Ύψωμα Τσούκα συνεχίζομεν:
Το εις το άκρον αριστερόν της Ι Μεραρχίας Τάγμα Πανταζή κατέχον τα Υψώματα του Ρωμηού, εξεδήλωσεν επίθεσίν του προς το Ταμπούρι από 08.30 ώρας. Συγχρόνως με την εκδήλωσιν αυτήν, εξεδηλώθη και ιταλική επίθεσις εκ του αυχένος της Φούρκας προς Ρωμηόν, δια δυνάμεως δύο Ταγμάτων μετά πυροβολικού και όλμων. Η μάχη διήρκεσε πεισματώδης μέχρι 10ης ώρας, οπότε έτερα ιταλικά τμήματα κατερχόμενα από της κορυφής του Σμόλικα προσπαθούσαν να κυκλώσουν εκ των νώτων τους υπερασπιστές του Ρωμηού.
Κατόπιν τούτου, το Τάγμα μετά του Ουλαμού Ιππικού αναγκάζεται να συμπτυχθή προς Κύρκουρη και εν συνεχεία προς τον αυχένα Σκούρτζας. Το εσπέρας το Απόσπασμα συμπτυσσόμενον έρχεται εις επαφήν με τα εις το Ύψωμα Σκούρτζας Τμήματα της Ταξιαρχίας Ιππικού και τεθέν υπό τις Διαταγές της, έλαβεν εντολήν, όπως εγκατασταθή επί του Υψώματος 1533 νοτίως Σκούρτζας. Ο Διοικητής του Τάγματος, παρά την Διαταγήν, δεν εγκατεστάθη εις το Ύψωμα τούτο (1533), αλλ’ εκινήθη προς το χωριό Φιλιππαίους, προς διανυκτέρευσιν (Αρχείον Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ.).
Ούτω έληξεν η πρώτη ημέρα της Αντεπιθέσεως με:
- Την κατάληψιν της Λυκοράχης.
- Την κατάληψιν του Προφήτου Ηλία Φούρκας.
- Την αποτυχίαν καταλήψεως της Τσούκας.
- Τον Ηρωϊκόν Θάνατον του Υπολοχαγού Διάκου Αλεξάνδρου και του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού Ντάσκα Ελευθερίου.
- Την ανατροπήν των δυνάμεων του Ταγματάρχου Πανταζή εκ των επιθέσεων Ζεκίρη-Ρωμηός και την απώθησίν των προς τα Υψώματα Κίρκουρη.
Μετά την αποστολήν των σχετικών Διαταγών του ο Συνταγματάρχης Δαβάκης απεσύρθη, προς διανυκτέρευσιν εις την Μονήν της Παναγίας Κλαδόρμης, εγγύς της πρώτης γραμμής.
Το ηθικόν των υπερασπιστών της Πίνδου εξυψώθη και παρέμειναν κατά την νύκτα εν επαφή μετά του εχθρού, έτοιμοι να συνεχίσουν την επιθετικήν των προσπάθειαν, παρά την καταπληκτικήν ανισότητα των δυνάμεων και μέσων.
Περί δε της τελικής επιτυχίας της Αντεπιθέσεως ουδεμίαν αμφιβολίαν είχεν ο Συνταγματάρχης Δαβάκης, διότι επίστευεν ακραδάντως εις την Θείαν Δικαιοσύνην και αντλούσε θάρρος εκ της προσευχής του προς την Παναγίαν.
Παρατίθεται φωτογραφία:
Συνεργασίας Αντιστρατήγου Ιωάννου Πιτσίκα και Συνταγματάρχου Δαβάκη Κωνσταντίνου επί του χάρτου εις την Πίνδον.
Ενταύθα οφείλω να επισημάνω ότι: κατά τις πρώτες ημέρες του πολέμου για τον ανεφοδιασμόν των μαχομένων Ελληνικών Στρατευμάτων εφαρμόστηκαν έκτακτα μέτρα, ωργανώθηκαν εφοδιοπομπές από κατοίκους της περιοχής.
Εις αυτήν την προσπάθειαν διεκρίθησαν οι σκληροτράχηλες γυναίκες της περιοχής, οι οποίες δεν εδίσταζαν να διασχίζουν τις δύσβατες και δασώδεις χαράδρες της Πίνδου κατάφορτες με πυρομαχικά και τρόφιμα.
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία.
Επειδή εις το παρόν δημοσίευμά μου κάνω λόγον για ωρισμένα τοπωνύμια, έκρινα φρόνιμον να δώσω τις αποστάσεις αυτών από τον Σταθμόν Διοικήσεως του Συνταγματάρχου Δαβάκη, ο οποίος ευρίσκετο εις το Επταχώριον του Νομού Καστοριάς.
- Προφήτης Ηλίας Επταχωρίου απέχει από το Επταχώρι 1.30 ώραν.
- Ι.Μονή Παναγίας Κλαδόρμης απέχει περί τις 4 ώρες.
- Προφήτης Ηλίας Φούρκας απέχει περί τις 6 ώρες.
- Το χωριό Φούρκα απέχει περί τις 7 ώρες.
- Τέλος το Ύψωμα Τσούκα απέχει περί τις 5 ώρες. Και η προς αυτό διαδρομή περιλαμβάνει, ορεινόν, αλλ’ εν τέλει δασώδες έδαφος. Έχει ύψος 1157 μέτρα.
Δέον να τονισθή ότι τα δρομολόγια εις τις βραχώδεις εκείνες κορυφές της Πίνδου σπανίζουν, οι δε σημειούμενες ημιονικές οδοί (=μουλαρόδρομοι) είναι δυσχερέστατα βατές κατά τον Χειμώνα με τις καταρρακτώδεις βροχές, οι οποίες τις μεταβάλλουν εις βορβορώδεις και αδιάβατους ρύακες ή με τα χιόνια, τα οποία καθιστούν σχεδόν αδύνατον την άνοδον κτηνών.
ΔΙΟΡΘΩΣΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΟΡΘΟΝ
Εις το από 12 τρέχοντος μηνός δημοσίευμά μου υπό τον τίτλον: Η αντιμετώπισις της Ιταλικής Μεραρχίας «Τζούλια» εις την Πίνδον, ήθελα να γράψω: «Έτσι θα απαγόρευε κάθε ενίσχυσιν της Ηπείρου από την Θεσσαλίαν….». Όμως εν σπουδή εις την θέσιν της λέξεως απαγόρευεν έγραψα εσφαλμένως την λέξιν υπαγόρευε.
Ζητώ συγνώμην από τους αναγνώστες του δημοσιεύματός μου.
Συνεχίζεται:
Εν Καμενιάνοις την 9η Δεκεμβρίου 2023
Φωτόπουλος Δ. Γεώργιος-Γεωργάκης
Εκ Μεγάλης Βρύσης Καμενιάνων Καλαβρύτων
